اگر با نگاه مادی بخواهیم میزان پیشرفت یک جامعه را بسنجیم باید به مظاهر آن هم توجه کنیم که چقدر در این موارد پیشرفت صورت گرفته است، اما اگر پیشرفت را از نگاهی همه‌جانبه‌نگر بررسی کنیم، آنگونه که در سخنان رهبر معظم انقلاب نیز بر آن تأکید می‌شود، ایمان و معنویت در کنار اندیشه، دانش و ابعاد سخت‌افزاری اهمیتی مضاعف می‌یابد. در این شرایط برای سنجش میزان پیشرفت ایمان و معنویت در جامعه باید شاخصه‌ای مثل مسجد را مورد مداقه قرار داد، اما چرا مسجد؟
مسجد، مظهر و نشانه تمسک یک جامعه به اسلام است. پیامبراکرم (ص) در حدیثی خطاب به جناب ابوذر به او توصیه می‌فرمایند که هر جا وقت نماز رسید، همانجا نماز بخوان که سرتاسر زمین برای تو مسجد است، اما پیش از این توصیه جایگاه بالا و فضیلت مسجدالحرام و مسجدالاقصی را تذکر می‌دهند، چراکه مهم‌ترین نقش مسجد، مرکزیت بخشیدن به عبادت مسلمانان است. بنابراین هرچه مساجد در زندگی افراد جامعه نقش پررنگ‌تری داشته باشند، شاخص پیشرفت آن جامعه بالاتر است. البته باید توجه داشت که هرچند حضور مسلمانان در مساجد اهمیت زیادی دارد، اما افزون بر این حضور باید شاخصه‌های دیگری را درنظر داشت که بتوان پیشرفت معنوی جامعه را به نمایش گذاشت و آن را سنجید.
مسجد باید محل اتحاد و همبستگی مسلمانان باشد. مسجد‌النبی از بدو تأسیس محلی برای نشان دادن اتحاد و هماهنگی امت و تمسک جمعی به «حبل‌الله» برای رسیدن به اهداف الهی و انسانی، مرکزی برای حکومت و پس از آن، مکانی برای تعلیم و تعلم بود. مسجد در صورتی می‌تواند شاخص پیشرفت باشد که بتواند این همدلی را ایجاد کند. در این میان نقش امام جماعت مسجد محوری است. عملکرد، رفتار و سخنان امام جماعت است که می‌تواند چنین حس جمعی از اتحاد و همبستگی را ایجاد کند یا بتواند در حد ممکن حکمرانی را تسهیل کند، مثل رفع اختلافات جزئی مردم.
در کنار اینها مسجد باید جایگاه یاددهی و یادگیری باشد، از معارف دینی و مذهبی گرفته تا اموری که به زندگی روزمره و معیشت گره خورده است. در هر الگویی که مدنظر داشته باشیم، آموزش عنصری کلیدی در پیشرفت محسوب می‌شود و از این نظر اگر مسجد بتواند این نقش آموزشی را به درستی ایفا کند مسلماً می‌تواند گام مؤثری برای پیشرفت جامعه بردارد.
افزون بر همه اینها، مسجد باید هسته مقاومت فرهنگی باشد. روزگاری که با رژیم طاغوت در حال مبارزه بودیم، امام راحل با فراست هرچه تمام‌تر مساجد را به پایگاه‌ها و هسته‌های مقاومت تبدیل کردند، اما اکنون که دشمن در جبهه فرهنگی موضع گرفته، لازم است مساجد، میدان‌داری را به عرصه جهاد تبیین ببرند. دراین‌باره نیز نقش امام جماعت مسجد اهمیت زیادی دارد. امام جماعت فرمانده این جهاد است و باید از این منظر خود را مجهز کند؛ باید توانایی علمی و معنوی خود را بالا ببرد تا بتواند دیگران را نیز به درستی راهنمایی و هدایت کند.
اگرچه نهاد‌هایی همچون سازمان تبلیغات اسلامی در این سال‌ها برای برگزاری هرچه پرشکوه‌تر مناسک عبادی و جهادی در مساجد کشور تلاش کرده‌اند، اما اکنون که دشمنان این ملت، ایمان‌ها را نشانه رفته‌اند باید به نقش مسجد در پیشرفت فرهنگی و معنوی کشور بیشتر دقت کرد و همه دستگاه‌ها با تمام ظرفیت و قوا برای یاری به میدان بیایند تا بار دیگر نقشه‌های استعمار و استکبار نقش برآب شود. برای چشم‌انداز آینده لازم است مراکز رصد و پایش، نقاط قوت و ضعف فعلی مساجد را کامل بررسی کنند تا مسیر پیشرفت برای فتح قله‌ها امکانپذیرتر شود که حضرت آقا به درستی فرمودند که «به قله نزدیکیم!»
*نماینده مردم مشهد و رئیس کمیسیون اصل نود قانون اساسی مجلس شورای اسلامی
